Oproep! Enquête Ministerie van Buitenlandse Zaken
Afgelopen vrijdag kreeg ik vanuit het Ministerie van Buitenlandse Zaken het verzoek om onderstaande enquête (online vragenlijst) door te sturen, met als doel “om de ervaringen en wensen van Nederlanders in het buitenland met de dienstverlening van de Nederlandse overheid in kaart te brengen (…) voor de ontwikkeling van het 24/7 Loket Buitenland. De realisatie van het 24/7 Loket Buitenland is een opdracht uit het Regeerakkoord. Het moet op termijn een ‘one stop shop’ worden voor alle dienstverlening van de Nederlandse overheid aan Nederlanders die buiten Nederland wonen. (…) Op basis van de resultaten van de online vragenlijst wordt gekeken of er nog verdiepende gesprekken nodig zijn om bepaalde onderwerpen verder uit te werken. Eind 2018 worden de uitkomsten van het gehele onderzoek opgeleverd.”
Het attenderen op deze enquête doe ik graag – met de aanbeveling om deze echt even in te vullen. Natuurlijk zijn een hoop issues al lang bekend, maar het is goed ze nogmaals te benadrukken, nieuwe aan te stippen en hiermee het Ministerie te helpen daarbinnen een ranglijst te kunnen opstellen en waar nodig diensten te kunnen aanpassen.
Zie voor de volledige tekst van het Ministerie, en link naar de vragenlijst, hieronder (PS bij sommigen lukte het niet meteen, maar de bugs zouden nu gefixt moeten zijn):
Doe mee met onderzoek naar de ervaringen met de dienstverlening van de Nederlandse overheid in het buitenland.
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken doet onderzoek (uitgevoerd door onderzoeksbureau Kantar Public, voorheen TNS NIPO) naar de ervaringen van Nederlanders in het buitenland met de dienstverlening van de Nederlandse overheid. De resultaten geven waardevolle informatie om de dienstverlening beter te laten aansluiten op de wensen en behoeftes van Nederlanders in het buitenland. Bent u Nederlander en woont u langer dan drie maanden in het buitenland? Dan wordt uw medewerking aan het onderzoek zeer gewaardeerd! Meedoen aan het onderzoek duurt ca 12 minuten en kan tot 1 oktober 2018.
Brexit meeting in Edinburgh, vorige week
Allen die erbij aanwezig waren, en al dan niet via email vragen hebben gesteld: dank! Met een extra pluim voor Roland die als host deze avond mogelijk maakte – super! Inhoudelijk werd het al snel helder dat de zorgen en onduidelijkheid over settled status, over een harde Breixt en de te behouden rechten naderhand onveranderd waren. Het gebrek aan continue zichtbare druk vanuit de regering voor de Nederlandse ‘Brexiteers’ was een opvallend punt (vanuit het Europees Parlement hoor je gelukkig nog wel wat, zoals dit artikel van Sophie in ’t Veld “Burgers staan alleen”, maar de echte druk moet vanuit de nationale parlementen komen), net zoals het achterhaalde systeem in de Rijkswet op het Nederlanderschap over de (on)mogelijkheid tot dubbele nationaliteit.
Met name dat je als duale Nederlander buiten de EU plots je Nederlanderschap kunt kwijtraken (automatisch, zonder waarschuwing) en dat er geen regeling bestaat om zoiets vanuit het woonland weer recht te zetten (geen beroep mogelijk) stak diep. Nederlandse ‘Brexiteers’, wees gewaarschuwd: na de Brexit woont u buiten de EU, en is dit risico ook op u en uw kinderen van toepassing!
Net zoals het voorstel tot de oprichting van een “ANWB voor expats” was de avond politiek-neutraal, en werd iedereen gemaand tot het zelf benaderen van de “eigen” politieke partij, welke dat ook moge zijn. Als er maar genoeg post komt richting parlementariërs die bovendien over hetzelfde probleem gaan, wordt de druk ook in het Haagse voelbaar. De afgelopen weken en maanden heb ik zelf contact gelegd met verschillende politieke partijen, om ook bij hen de “partij-overstijgendheid” van het probleem aan te kaarten – en hier ga ik nog wel even mee door. En dat doe ik niet namens of in nauwe afstemming met D66, maar omdat ik er zelf van overtuigd ben – gebaseerd op hoe andere Europese landen het om ons heen al voor hun burgers in het buitenland geregeld hebben – dat zowel NL zelf als de NLers buiten NL er beter van worden als we een duidelijke en faire (lobby)vertegenwoordiging hebben.
–> Wilt u als Nederlandse vereniging of organisatie ook een keer een dergelijke (politiek-neutrale) avond organiseren voor uw eigen Nederlandse achterban ter plaatse, laat het dan weten – mocht het enigszins uitkomen, dan kom ik graag langs.
UPDATE: De Duitse regering heeft afgelopen week laten weten – zie hier voor het artikel – dat zowel zowel Britten als Duitsers die gedurende de “Brexit transitie” en het andere paspoort aanvragen, duaal mogen worden:
“The German cabinet approved today a bill that should allow Brits and Germans who apply for citizenship of the other country during the Brexit transition to retain both passports.
Under current regulations, people obtaining German citizenship or German citizens taking up another passport have to renounce their previous nationality, unless they are from a member state of the European Union or from Switzerland.”
Het spreekt vanzelf dat deze optie inmiddels is doorgeleid naar de Tweede Kamer! Wanneer er meer nieuws is, bericht ik daarover.
Van Raak (SP) twijfelt aan stemrecht Nederlanders buiten Nederland
In de laatste dagen voor het reces (4 juli jl.) vond in de Tweede Kamer nog een debat plaats over kiesrechtzaken; een belangrijk onderwerp van discussie was het stemmen vanuit het buitenland. Na het debacle van 2017, dat uitmondde in een rechtszaak tegen de Staat der Nederlanden, was het voor de meeste politieke partijen duidelijk: het systeem was te gebrekkig, en teveel Nederlanders buiten Nederland kregen hun stembiljet niet tijdig of helemaal niet toegestuurd.
In het licht van die discussie was het des te opmerkelijker dat de SP, in de persoon van Tweede Kamerlid Ronald van Raak, het debat op een zijspoor probeerde te laten landen – maar wel op een fundamenteel spoor: het überhaupt mogen laten stemmen van Nederlanders buiten Nederland. Want, zo redeneert Van Raak in het debat:
“Is het niet vreemd, (…) dat iemand die z’n leven lang in de Verenigde Staten woont, ja, toch meebeslist over wat er hier in Nederland gebeurt. (…) Als je je min of meer permanent in het buitenland hebt gevestigd, onderdeel bent van een ander land, van een andere gemeenschap, is het dan wel zo logisch dat je in Nederland aan verkiezingen kunt meedoen?”
Zie voor uzelf:
(Grappig: let ook goed op de mimiek van VVD-Tweede Kamerlid Middendorp die naast hem zit, en die ofwel iets vreemds op z’n telefoon leest, ofwel de woorden van Van Raak in niet mis te verstane fronserij aan een woordeloze schandpaal nagelt.)
Nu maakte minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) korte metten met deze ingezette vorm van discriminatie binnen het Nederlanderschap (“De wetgever heeft hier geen beperkingen willen aanbrengen en het is hun recht”), maar het is duidelijk dat de SP hier een wereldvreemd beeld prijsgeeft.
Wereldvreemd, omdat alle Nederlanders die (semi)permanent buiten Nederland verblijven, wel degelijk een band met Nederland behouden, meestal zelfs een heel hechte, op basis van het onderhouden van de Nederlandse taal en contacten met vrienden en familie in Nederland – nog even afgezien dat Nederland hun geboorteland is. Het feit dat iemand zich fysiek buiten het lapje grond bevindt dat Nederland heet, doet daar niets aan af. Welkom in de 21e eeuw.
Wereldvreemd, omdat een deel van de wetten die door de Nederlandse wetgever worden aangenomen, wel degelijk invloed hebben op de levens van de Nederlanders buiten Nederland. Te denken valt aan regelgeving over opgebouwde pensioenen, remigratie, de mogelijkheid tot dubbele nationaliteit of verkrijging van het Nederlanderschap (met name voor Nederlanders die een niet-Nederlandse partner hebben). Zolang wetgeving invloed heeft op de Nederlanders buiten Nederland, hoe lang geleden ze ook vertrokken zijn, is het volstrekt onrechtvaardig om deze invloed eenzijdig te laten zijn.
Tot slot is het op z’n minst bijzonder te noemen dat deze gewenste uitsluiting, zoals Van Raak voorstelt, volledig haaks staat op de statuten van de SP zelf. In artikel 5 van de SP-statuten (“Lidmaatschap”) staat dat “iedereen die in Nederland woont en iedere Nederlander die in het buitenland woont (…) lid kan worden van de vereniging”. Niks geen differentiatie binnen de groep van Nederlanders die in het buitenland woont dus. Kennelijk vond met dat bij het opstellen van de statuten – en terecht – dat elke Nederlander, waar die zich ook bevindt, zich gewoon bij de SP mag aansluiten.
Ronald van Raak heeft bij zijn partij en de Nederlanders buiten Nederland wat uit te leggen: wanneer het zijn eigen partij betreft, mag iedereen lid worden en meestemmen – maar wanneer het landelijke verkiezingen betreft, mag dat plots weer niet.
Die heeft het echt niet begrepen…
Er zijn ook Nederlanders die liever in Nederland dan in het buitenland hun vak willen uitoefenen, maar Nederland biedt hen die mogelijkheid niet.
Hij zou eens naar de peilingen moeten kijken nu 7 tot 9 procent in de min volgende verkiezingen kijk hoe het ging met de pvda wij zijn een sterk blok.bye bye sp.
Mijn vrouw en ik wonen in Brazilie en hebben nederlandse pensioenen en AOW, waarover ( terecht ) in Nederland belasting wordt ingehouden.
Het is dus de mening van de SP dat wij wel belasting mogen betalen, maar niet mogen meebeslissen hoe die gelden vervolgens besteed worden.
Is dat niet een unieke stituatie ?
Het zou overigens een interessante optie zijn, het stemrecht in te leveren in ruil voor belasting vrij pensioen en AOW !
Met hartelijke groet uit het immer zonnige Brasil
Jos en Mirian Cobelens – Pimentel Barreto
Weet wel dat andere landen dit ook doen, en stemrecht koppelen aan territorialiteit in plaats van nationaliteit. Als Deen of Brit verlies je na 3 respectievelijk 15 jaar in het buitenland je stemrecht. Waarom moet de Tweede Kamer een parlement van Nederlanders zijn in plaats van een parlement van inwoners van Nederland?
Ik heb zelf meer te maken met de Belgische politiek dan de Nederlandse, betaal hier heel veel belasting maar mag niet beslissen hoe het besteed wordt, want om in België op nationaal en regionaal niveau te mogen stemmen zal ik toch Belg moeten worden. Dat is de keerzijde die hier niet genoemd wordt.
Sorry Eelco, ik steun je werk al jaren maar kan me hier niet aan de indruk onttrekken dat je hier een mooie stok in vindt om een andere politieke partij aan te vallen.
Alle meningen zijn vrij Joost, en dank voor alle steun! Nee, dit is geen opgezocht thema, maar een oprechte zorg – in het huidige internationale en digitale tijdperk – hoe al snel een sliding scale neerwaarts voor NLers buiten NL kan worden ingezet, ook op andere terreinen. Het feit dat sommige andere landen dat doen (met waarschijnlijk ook geen meest nieuwe wetgeving) vind ik niet overtuigend genoeg, sterker nog, in de huidige globale wereld vind ik dat ook zij met de rug naar de realiteit staan. (En wat de SP betreft: hadden ze in hun eigen statuten ook beperkingen aangebracht die eenzelfde logica volgden, dan was ik het er nog niet mee eens geweest, maar dan was het iig wel consequent geweest.)
Ik ben jaargang 1942 en woon sinds 30 jaar in Duitsland met mijn gezin, heb daarvoor 30 jaar belasting en aow in nederland betaald.
Over 2017 moet ik op grond van een nieuw bilateraal belastingverdrag over tweederde van mijn inkomen ineens in nl belasting betalen zonder dat ik de belastingvrije voet mag toepassen, dus het volle pond over iedere ontvangen euro.
In BRD heb ik t.m 2016 over mijn ‘wereld inkomen’ belasting betaald en nu ben ik in een keer belastingplichtig in NL voor het grootste deel van mijn -bescheiden- pensioen, aow en in 15 jaar opgebouwde Duitse “rente”.
In Duitsland heb ik aftrekposten met een te klein inkomen, in nederland meer inkomen, maar geen belastingvrije voet, daardoor heb ik 8% netto minder per maand en moet werkelijk bezuinigen.
Daar ik “slechts” 30 jaar aow betaald heb voor mijn vrouw en twee kinderen voor ik voor mijn beroep naar Duitsland ging, heb ik bovendien slechts 30×2%=60% aow, terwijl praktisch iedere inwoner van NL automatisch 100% aow ontvangt, haast onafhankelijk van zijn bijdrage aan de aow.
Ik ben daardoor in problemen gekomen en voel me oneerlijk behandeld door nederland
Nee Joost, als ik een baantje in Denemarken neem mag ik daar niet meteen zomaar gaan stemmen, dus territorialiteit is niet het woord. Als ik Deen wordt verlies ik meteen de Nederlandse nationaliteit (als ik die nog had), dus mag ik niet meer in Nederland stemmen. Wil jij dat iedere buitenlander die even een baantje in Nederland krijgt meteen daar mag stemmen? Of selefs in Nederland werkeloos is…. Daar lijkt het op.
En dan te bedenken dat we ondanks alle argumenten die Eelco Keij noemt nu al niet volwaardig vertegenwoordigd zijn in Nederland. We hebben geen enkele invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer. Dat de Eerste Kamer maar beperkte bevoegdheden heeft is juist, maar tot die bevoegdheden behoort wel de mogelijkheid om wetsvoorstellen naar de prullenbak te verwijzen waaronder wetsvoorstellen die de in het buitenland woonachtigen treffen. De door minister Ollengren genoemde discriminatie is er dus al.
Beste Nederlanders in het buitenland; nu niet je stemgedrag door deze meneer Van Raak laten beinvloeden als het over andere onderwerpen gaat. Overigens zou ik willen differentieren en de gedachte inbrengen dat de belangrijkheid van dit thema mede te maken heeft met de soort van demokratie in Nederland. Wij wonen al geruime tijd in Zwitserland waar we doormiddel van de direkte demokratie meer invloed hebben en het stemmen misschien zelfs een belangrijkere roll heeft als in Nederland. In Zwitserland zijn daarom ook de burgers die in het buitenland verblijven veel intensiver in het demokratische process betrokken en hebben daardoor voor politieke partijen ook een duidelijk belangrijkere rol spelen om te overtuigen van het partijstandpunt.
De niet tijdige verzending van de stembiljetten in 2017 had volgens mij een specifieke oorzaak. Aanvankelijk leek men eraan te werken om digitaal stemmen mogelijk te maken voor de in het buitenland woonachtigen. Het al dan gehackt zijn van de Amerikaanse Presidentsverkiezingen in diezelfde periode leidde tot een lawine aan discussies en persberichten en vermoedelijk ook tot het besluit in Den Haag om dat pad niet verder in te slaan. Dit betekende dat men in Den Haag ergens midden/eind december in alle haast de speciale papieren en enveloppen voor de in het buitenland woonachtigen moest laten drukken. Men is er vermoedelijk veel later aan begonnen dan men gewend was. De gevolgen waren er ook naar: te late aankomst, klunzig uitgevoerde papieren, verkeerd bedrukte enveloppen in de VS. Mocht dit inderdaad de oorzaak zijn van de 2017 perikelen, dan is er weinig reden om een volgende keer dezelfde problemen te verwachten.
Hi Alys,
er was idd veel aandacht voor verkiezingen vorig jaar ivm Trump en Brexit, maar het feit dat er binnen NL een rechtszaak was over de wijze waarop stembiljetten er uit zagen, heeft toen veel vertraging opgeleverd, waar met name dus de NLers buiten NL de dupe van werden. Niettemin – dat mag gewoon niet gebeuren.
Hallo Eelco,
Dat het niet mag gebeuren is niet zozeer wat ik naar voren wilde brengen. Het mag gewoon niet. Die spullen moeten op tijd verzonden worden. Punt. Mij gaat het erom dat als het één keer volledig de mist in is gegaan, als de oorzaak van de ellende bekend is, als er geen aanwijzingen zijn dat die ellende zich een volgende keer zal herhalen, er weinig reden is om een dergelijke probleem in de toekomst weer te verwachten. Alles bij elkaar opgeteld woon ik al zo’n kleine 30 jaar als stemgerechtigde in het buitenland. Ik kan me niet heugen eerder zoiets meegemaakt te hebben.
Van de door mij gesuggereerde oorzaak dat er op een veel te laat moment is afgezien van het digitaal mogen stemmen door de in het buitenland woonachtigen is inderdaad geen enkele sprake. Op 14 oktober 2016 kreeg ik het verzoek van de Unitmanager Verkiezingen in Den Haag om mee te doen aan een digitale test. Bij herlezing staat in de laatste paragraaf dat er “voor de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer op 15 maart 2017 niet per internet gestemd kan worden”. Het is de door jou genoemde rechtszaak geweest over ‘hoe de stembiljetten er uitzagen’ die voor de vertraging heeft gezorgd. Mijn verontschuldigingen voor het te haastig aanwijzen van een oorzaak die de oorzaak niet was,
Overigens heb ik mij opgegeven voor die test, maar er nooit meer iets van vernomen en zagen de uiteindelijk nog net op tijd ontvangen stembiljetten er uitermate klunzig en amateuristisch uit.
Ongelooflijk wat naif tot op de laatste verkiezingen heb ik op de SP gestemd nu dus nooit meer.
Dus ik mag vanuit Bulgarije niet meer stemmen voor bvb pensioenen, of andere voor mij belangrijke zaken?
Stemmen vanuit het buitenland mag nog steeds Peter, voor Tweede Kamerverkiezingen en Europese Parlementsverkiezingen (en referenda – hopelijk komen die terug). Maar als de SP het voor het zeggen had, was het dus anders geweest.
Dat vindt Ronald van Raak, maar vooralsnog krijgt hij en de SP de wet niet snel veranderd. Wel is het verrassend dat hij er zo over denkt, maar het laat eigenlijk ook goed zien dat nationalistische gevoelens lekker in de markt liggen in Nederland. Als het kiezers trekt zullen sommige partijen t.z.t. niet schromen om zulke onzinvoorstellen in hun programma’s op te nemen. Voor het echter zover is moet er nog heel wat gebeuren. De huidige coalitie was volgens mij niet van plan om met zo’n wetswijziging te komen. De afwijzende reactie (zie tekst) van minister Ollengren (D66) maakt dit in feite al duidelijk. Eelco weet er vast meer van dan ik.
Dat vindt hij inderdaad – maar omdat hij daar spreekt namens de SP (op de meest ‘gekozen plek’ van allemaal: het parlement) moeten we er van uitgaan dat hij het partijstandpunt vertolkt.
Eelco, gelieve Nederlanders in Groot-brittannië niet als Brexiteers te bestempelen. Dat is nogal beladen. Ik begrijp wat je bedoelt, maar Brexiteers zijn die malloten die ons deze problemen hebben bezorgd. Wij zijn de slachtoffers daarvan.
Goed punt Erwin, ik heb het al tussen aanhalingstekens gezet om het verschil te duiden… en ik sta open voor elke betere suggestie. Het moet iig duidelijk zijn ook richting de NLse politiek!
Dat andere landen dit doen, hoeft niet noodzakelijkerwijze een reden te zijn om het in Nederland ook in te voeren. Neem de door jou genoemde Britten. Ik heb meerdere Britse vrienden die door het territorialiteitsbeginsel niet aan het Brexit-referendum hebben kunnen meedoen, terwijl de toekomst van juist deze duizenden Britten door Brexit (waarschijnlijk) bijzonder negatief beinvloed wordt. Ik sta er eigenlijk verbaasd om dat deze expats zich niet verenigd hebben en een rechtzaak tegen de staat aangespand hebben, maar dat terzijde.
Tegelijkertijd heeft men geen invloed op de eigen huidige woonomgeving, de keerzijde die je inderdaad zelf ook al aangeeft. Mensen die dus hun horizon vergroten, zouden op deze manier monddood gemaakt worden, terwijl ze naar mijn persoonlijke mening juist veel extra toe te voegen hebben, juist door ervaring te hebben in andere landen. Ikzelf volg zowel de lokale als Nederlandse politiek en heb over beide een mening.
Hi Eelco en anderen,
Ik leef inmiddels 20+ jaar in Australia, na eerder stints in Duitsland en Zwitserland. Ik kom nog steeds 3-4x per jaar naar Nederland, niet alleen om redenen van familie en vrienden, maar ook omdat ik diep in mijn hart Europeaan en vooral Nederlander ben.
Het probleem met mensen als van Raak en anderen die oordelen over de positie van de Nederlander in het buitenland, is dat zij geen idee hebben wat Nederland voor mij betekent en dat, zelfs als ik even helemaal geen Nederlander wil zijn (bijvoorbeeld als Narco-staat Nederland weer eens in het nieuws is), toch zo gezien wordt in het land waar ik woon en erop wordt aangesproken.
Van Raak c.s.hebben ook helemaal geen idee van mijn ambassadeursrol voor Nederland. Ik word aangesproken over alles wat over Nederland de international pers haalt en dat is vaak meer dan mensen denken. Dat geldt voor positieve dingen, bijv. de Nederlandse gezondheidszorg, de musea, Dutch design, de Dierenpartij, zaken waarop men hier gewoon stinkend jaloers is, maar evengoed voor nieuws dat hier de wenkbrauwen doet fronsen, bijv, drugs, euthanasie, de donorwet, onveilig fietsen in Amsterdam en natuurlijke fratsen van Wilders.
Wonen in Nederland is prima en wie niet weg wil moet zeker blijven, maar realiseer je, mijnheer van Raak, dat je in een bubble leeft. Het water waarin je zwemt, de cultuur waarvan je deel uitmaakt, kan je niet zien en het is eigenlijk ‘een beetje dom’ om vanuit die positie de onzin uit te kramen over het wegnemen van stemrecht voor Nederlanders in het buitenland. Wat Nederland uitvreet in de wereld komt dagelijks op mijn bord en ik wil daar graag nog iets over te zeggen hebben.
Het gevoel van mijn eigen culturele identiteit verschuift ook met mijn verhuizingen. Toen ik als 40-jarige in Europese landen woonde, voelde in me meer en meer Nederlander, sinds ik In Australia woon voel ik me meer en meer Europeaan.
Ik heb al 15 jaar het recht om de Australische nationaliteit aan te vragen, wat ik niet heb gedaan en niet zal doen omdat ik gewoon geen Australier ben. Wat niet wegneemt dat ik natuurlijk de locale taal spreek, meedoe met de locale culturele poeha, dagelijks met Ozzies zaken doe en alleen voor het voetballen mijn oranje muts nog uit de kast haal. Ik denk dat dat ongeveer hetzelfde is als wat de gemiddelde Marokkaan in Nederland doet.
Mijn advies voor iedereen die beslissingen moet nemen over voorzieningen voor Nederlanders in het buitenland is om zelf een tijdje in het buitenland te wonen (dan wel iets verder weg dan St Job in’t Goor).
Alleen dan ervaar je diep in jezelf wat Nederlander zijn voor je betekent en hoe pijnlijk het is om door de Nederlandse staat geheel over het hoofd te worden gezien.
Hear hear Servaas!
Deze dan;
Ik wil mijn stemrecht wel inleveren voor een tweede nationaliteit. Wat?
Op die manier kan ik geen invloed uitoefenen op een land waar ik niet woon, want dat land kan geen invloed uitoefenen op mij.
Met een tweede paspoort mag ik dan (na 32 jaar) invloed uitoefenen op het land waar ik wel woon, en dat wel invloed op mij uitoefend.
Kom je terug? Lever het tweede paspoort in en krijg je het stemrecht terug.
Zelfs al ben je geen NLer meer, maar je hebt daar wel opgebouwde (bijv AOW) rechten, dan nog kan NL dus invloed op je uitoefenen – direct. Indirect trouwens ook, door visa-, inburgeringsregelingen en het terugkrijgen van het NLerschap te bemoeilijken.
Kortom, het is voor velen vaak wat grijzer en niet zwart-wit. Groet, Eelco
Herkenbare discussie, veel gehad hier in België de afgelopen maanden rondom migrantenstemrecht. De situatie hier is dat het gewest Brussel in de praktijk als stadsstaat opereert maar formeel een gewest is, waar niet-Belgen (70% inwoners) niet voor mogen stemmen. Veel campagne rond gevoerd door expats, maar de meeste Belgen vinden dit prima: als je wil meebeslissen moet je maar Belg worden. Als je dan vraagt of iemand die elke 3-5 jaar van land wisselt telkens van nationaliteit moet wisselen (vooropgesteld dat dat kan, hier moet je minstens 5 jaar wachten), is het antwoord helaas eigenlijk altijd “ja”. Dus de meerderheid vindt het volkomen logisch dat je geen stemrecht hebt waar je belasting betaalt en voorzieningen gebruikt, maar wel in een (ver) buitenland. Ik niet.